زبان اسپرانتو...
سازمان جهانی اسپرانتو (UEA) به عنوان مشاور رسمی سازمان ملل متحد و یونسکو در ردیف سازمان‌های بی‌طرف بین‌المللی قرار دارد و شبکه نمایندگی آن با بیش از ۲۰۰۰ عضو در ۱۰۰ کشور جهان پاسخگوی هرگونه نیاز اطلاعاتی اسپرانتودانان در زمینه‌های گوناگون است. شبکه Pasporta Servo (خدمات گذرنامه‌ای) از جمله خدمات ویژه‌ای است که در جهان اسپرانتو وجود دارد، بدین معنی که اسپرانتودانان در سفر به کشورهای دیگر مورد پذیرایی کسانی که آمادگی خود را جهت پذیرش مهمان در کتابچه‌ای که هر سال منتشر می‌شود، ثبت نموده‌اند، قرار می‌گیرند و بدینسان هزینه‌های اقامت در هتل‌های گرانقیمت را متقبل نمی‌شوند، هم اکنون این شبکه در ۶۶ کشور جهان فعال است.
انجمن‌های گوناگون و بین‌المللی اسپرانتو این امکان را به افراد می‌دهد که نیازهای اطلاعاتی خود را در کوتاه‌ترین زمان ممکن برآورده سازند. انجمن بین‌المللی پزشکان اسپرانتودان (UMEA)، انجمن بین‌المللی معلمان اسپرانتودان (ILEI)، انجمن علمی اسپرانتودانان (ISAE)، انجمن بین‌المللی روزنامه‌نگاران اسپرانتودان (TEĴA)، شبکه بین‌المللی ترجمه به‌وسیله اسپرانتو (ITRE)، انجمن نویسندگان اسپرانتو (EVA)، انجمن بین‌المللی مطالعات مذهبی و خداشناسی (ASISTI) و ... از جمله مراکزی هستند که اطلاعات تخصصی در اختیار علاقمندان قرار می‌دهند و نشریات تخصصی خود را به اسپرانتو در سطح جهان منتشر می‌کنند.
انتشار صدها روزنامه، مجله، ماهنامه، فصلنامه، سالنامه، گاهنامه، کتابهای علمی، فنی، فرهنگی، هنری و ادبی به اسپرانتو جریان یکسویه انتقال اطلاعات در نظام کنونی بین‌الملل را متحول ساخته‌است و به همه اسپرانتودانان این امکان را می‌دهد که در شرایطی برابر از دستاوردهای علمی و فنی استفاده کنند. فرستنده‌های رادیویی بین‌المللی از بسیاری از کشورهای جهان مانند: چین، برزیل، کوبا، اتریش و ... بصورت روزانه و هفتگی به اسپرانتو برنامه پخش می‌کنند.
دستور زبان
در زبان اسپرانتو واسپین حرف هر واژه (پایانه) نشان دهنده هویت دستوری و نقش واژه در جمله است. برای نمونه حرف یا پایانه o نامساز؛ حرف a صفت‌ساز و حرف e قیدسازند.
ازآنجا که مفعول در زبان اسپرانتو پایانه n می‌گیرد و صفت در این زبان چه از لحاظ مفعول بودن و چه در تعداد (جمع و یا مفرد بودن) از موصوف پیروی می‌کند، ساختار جمله‌های اسپرانتو - برخلاف بیشتر زبان‌های اروپایی که نخست «کننده» یا فاعل، سپس فعل (کارواژه) و آنگاه دیگر بخش‌های جمله مانند مفعول چیده می‌شوند - آزاد است. به این معنی که در زبان اسپرانتو جابجایی ارکان اصلی جمله هیچ تغییری در معنا و مفهوم جمله ایجاد نمی‌کند. گوینده مجاز است باتوجه به زبان مادری خویش هرطور که راحت است ساختار جمله را تغییر دهد، مانند:
- Mi amas vin
- Amas mi vin
- Vin mi amas
- Mi vin amas
- Vin amas mi
- Amas vin mi
- که همگی آنها به معنی «من تو را دوست دارم» است.
الفبا
زبان اسپرانتو با الفبای لاتین نوشته می‌شود و دارای ۲۸ حرف است. الفبای اسپرانتو برخلاف زبان‌های دیگر کاملاً آوایی یا فونتیک است، یعنی هر حرف فقط و فقط یک جور تلفظ می‌شود و برای نگاشتن هر صدا تنها و تنها یک حرف وجود دارد. به این دلیل خواندن و نوشتن یا تلفظ و املا در زبان اسپرانتو فوق‌العاده آسان است و پس از چند ساعت فراگیری الفبای آن، هیچ مشکلی برای فرد در زمینه املا و تلفظ وجود نخواهد داشت. در نتیجه فراگیری زبان اسپرانتو بدون معلم و کلاس - و تنها با کمک یک کتاب یا سایت خودآموز - به آسانی ممکن است.
چهار حرف لاتين، q، w، x، y در اسپرانتو وجود ندارد اما شش حرف كلاهك دار ĉ، ĝ، ĥ، ĵ، ŝ، ŭ در اين زبان وجود دارد. الفبای زبان اسپرانتو عبارت است از:
a b c ĉ d e f g ĝ h ĥ i j ĵ k l m n o p r s ŝ t u ŭ v z
واژگان اسپرانتو
در زبان اسپرانتو کلمه از ریشه واژهبه‌علاوه پیشوند، پسوند و پایانه تشکیل می‌شود.
پایانه‌ها
مانند o که پایانه اسم است، مثل Patro به معنی پدر، و a که پایانه صفت است، مانند Patra به معنی پدری یا پدرانه
پسوندها
مانند in که پسوند تأنیث یا مونث بودن است، مانند Patrino به معنی مادر، و id که پسوند زادگی است، مانند Kokido به معنی جوجه خروس (Koko یعنی خروس).
پیشوندها
مانند eks که پیشوند سابق یا قبلی است، مانند eksreĝo شاه سابق.
حدود ۸۰٪ واژگان اسپرانتو از زبان‌های لاتین و بقیه آن را واژگانی از زبان‌های دیگر جهان مانند فارسی، عربی، ترکی، چینی و ... تشکیل می‌دهند. علت این امر پیدایش علوم و فنون جدید در کشورهای غربی است، که عموماً زبان‌های لاتینی دارند و برای نامیدن پدیده‌ها و یافته‌های جدید از ریشه‌های لاتینی استفاده کردند. اما برای بیان مفاهیم سنتی و فرهنگی خاص ملل دیگر، مانند ایرانیان، اعراب، ترک‌ها، چینی‌ها و ... اسپرانتو از واژگان زبان‌های ایشان بهره جسته‌است، مانند کلمه derviŝo (درویش) از زبان فارسی.
ادبیات اسپرانتو
اسپرانتو به لحاظ قدرت و غنای ادبی و علمی خود، در ترجمهٔ وفادار و نزدیک به اصل آثار گوناگون از توانائی ویژه‌ای برخوردار است. ترجمهٔ هزاران اثر ادبی و علمی مشهور جهان به زبان اسپرانتو - از جمله آثار حافظ، خیام، شکسپیر، گوته، تالکین، و ... - اثباتی قانع کننده بر این امر است. جدای از ادبیات ترجمه‌ای، اسپرانتو از ادبیات اصیل خود نیز بهره‌مند است. وجود هزاران شعر و کتاب ادبی و علمی که توسط نویسندگان اسپرانتوزبان در سراسر جهان نوشته و منتشر شده‌است، به خوبی گویای این پدیدهٔ جالب است. به عنوان مثال، ویلیام الد که نویسنده و شاعر توانایی در زبان اسپرانتو است، تاکنون چندین بار نامزد دریافت جایزهٔ ادبی نوبل شده‌است.
اسپرانتو در ایران
پیدایش اسپرانتو در ایران براي آشنائي با زبان بين المللي اسپرانتو و تاريخچه ي آن در ايران و جهان مي توانيد به كتاب پديده ي اسپرانتو: راه حل مشكل زبان بين المللي نوشته ي ويليام الد مراجعه كنيد. در يكي از پيوست هاي اين كتاب پيشنهاد ايران در جامعه ي ملل كه شكل نخستين سازمان ملل متحد بود مبني بر استفاده از زبان بي طرف اسپرانتو در مجامع و روابط بين المللي مطرح شده است.
فراگیری زبان اسپرانتو
جدیدترین خودآموز زبان اسپرانتو به زبان فارسی آموزش زبان بين المللي اسپرانتو: آسانترین زبان دنيا نام دارد که نوشته ي مهندس احمد رضا ممدوحي است و توسط نشر آرویج، در سال 2005 و در بیش از ۶۰۰ صفحه همراه با آموزش درس به درس، لغتنامه اسپرانتو-فارسی و فارسی-اسپرانتو و مرجع دستور زبان اسپرانتو، منتشر شده‌است.
متن كامل اين كتاب به رايگان در اينتر نت نيز قابل دسترسي است:
فهرست مطالب: http://kooperace.czechian.net/lernolibroj/lernolibro_ir.html
بخش مقدماتي: http://torabireza.googlepages.com/1-LaElementaNivelo.pdf
بخش متوسطه: http://torabireza.googlepages.com/2-LaMezanivelo.pdf
و بخش پيشرفته: http://torabireza.googlepages.com/3-LaProgresigaNivelo.pdf
مراکز اسپرانتوی ایران
- سازمان جوانان اسپرانتودان ایران IREJO در سال 1372 بنیانگذاری شده است. در سال 1375 موسسه سبزاندیشان به ثبت رسید که پوششی قانونی برای فعالیتهای سازمان بود.
- در سال 1383 انجمن اسپرانتوی ایران رسما اعلام موجودیت کرد و از سال 1384 به عنوان شاخه کشوری انجمن جهانی اسپرانتو در ایران رسما پذیرفته شده و با آن همکاری متقابل دارد.
بسم الله الرحمن الرحیم